ΕΚΔΗΛΩΣΙΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΣΤΑΥΡΟΠΡΟΣΚΥΝΗΣΕΩΣ -
ΕΙΚΟΣΤΗ ΤΡΙΤΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΙΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ
Μέ τήν βοήθεια τοῦ Θεοῦ πραγματοποιήθηκε ἡ εἰκοστή τρίτη συνάντησις τῆς Ὀρθοδόξου Κατηχητικῆς Σχολῆς. Ἡ συνάντησις συνδιάσθηκε μέ τήν ἑσπερινή ἑορταστική ἐκδήλωση τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μεσογαίας καί Λαυρεωτικῆς, ἡ ὁποία πραγματοποιήται κατ' ἔτος τήν Κυριακή τῆς Σταυροπροσκυνήσεως στόν Ἱερό Ἐπισκοπικό Ναό ἁγ. Αἰκατερίνης Στρογγύλης Κορωπίου. Σύμφωνα μέ τό πρόγραμμα ἀρχικά ἐψάλλη ὁ Κατανυκτικός Ἑσπερινός, χοροστατοῦντος τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου κ. Κηρύκου, συμπαραστατουμένου ἀπό τόν πολιό Πρωθιερέα π. Θωμᾶ Κοντογιάννη καί τόν Ἱερομόναχο π. Παντελεήμονα Βίλιτιτς, συνευχομένων τῶν Ὁσιωτάτων Μοναχῶν π. Βαρνάβα, π. Ἀβραμίου καί π. Κυρίλλου καί δεκάδων Ὀρθοδόξων.
Μετά τόν Ἑσπερινό λιτανεύθηκε ἀπό τόν ναό μέχρι τόν ὑπερμεγέθη Σταυρό, ὕψους 18 μέτρων (ὁ ὑψώθηκε μετά τά κρούσματα Σατανολατρείας καί ἀνθρωποθυσιῶν στήν εὑρύτερη περιοχή τῶν Μεσογείων), ἀπότμημα τοῦ Τιμίου Ξύλου, προελεύσεως Ρωσικῆς Ἐκκλησίας τῶν Κατακομβῶν, τοῦ μακαριστοῦ Ὁμολογητοῦ Ἀρχιεπισκόπου Γκλαζώφ Πέτρου Λαντίγκιν (+ 1957) καί ἐψάλλησαν οἱ Χαιρετισμοί τοῦ Τιμίου Σταυροῦ. Στή συνέχεια ὁ Καθηγητής κ. Ἀντ. Μάρκου ἀνέπτυξε τό θέμα, "Ἡ Ἁγιότητα ὡς μετοχή στόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ". Μετά τό πέρας τῆς ἐκδηλώσεως, προσφέρθηκαν ἀφεψήματα καί νηστήσιμα γλυκίσματα στό φιλόξενο Ἀρχονταρίκι τοῦ Ναοῦ. Κατωτέρω δημοσιεύεται τό κείμενο τῆς ὁμιλίας τοῦ κ. Ἀντ. Μάρκου. (Τό κείμενο καταχωρεῖται σέ μονοτονικό σύστημα γιά λόγους τεχνικούς).
Η ΑΓΙΟΤΗΤΑ ΩΣ ΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝ ΣΤΑΥΡΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ
Στα πλαίσια της τιμής πρός τόν Τίμιο Σταυρό του Κυρίου, τόν Οποίο η τοπική μας Εκκλησία, η Ιερά Μητρόπολις Μεσογαίας και Λαυρεωτικής, τιμά τόσο κατά τήν εορτή της Υψώσεως, όσο και κατά την Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως, έχουν αναπτυχθεί από αυτό το βήμα διάφορα θέματα, σχετικά με το Μυστήριο του Σταυρού, τόσο από τον Σεβ. Μητροπολίτη μας, όσο και από τον ομιλούντα και άλλους ομιλητές.
Σήμερα, με την ευχή σας Σεβασμιώτατε και τις προσευχές σας σεβαστοί Πατέρες και αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, θα προσπαθήσω να παρουσιάσω το θέμα "Η Αγιότητα ως μετοχή στόν Σταυρό του Χριστού".
Ο Κύριός μας σε κάποιο σημείο της διδασκαλίας Του λέγει: "Ος ου λαμβάνει τον σταυρόν αυτού και ακολουθεί οπίσω μου, ουκ έστι μου άξιος" (Ματθ. 10). Και "όστις θέλει οπίσω μου ακολουθείν, απαρνησάσθω εαυτόν και αράτω τον σταυρόν αυτού και ακολουθείτω μου" (Ματθ. 8, 34).
Ποιός όμως είναι ο σταυρός κάθε πιστού, τον οποίο καλεί ο Χριστός να σηκώσει και να Τον ακολουθήσει; Μήπως είναι ο μικρός Σταυρός που κρεμά η Εκκλησία στο στήθος των νεοφωτίστων; Ή μήπως ο Σταυρός που η Ίδια η Εκκλησία τοποθετεί στούς τάφους των κεκοιμημένων μελών Της; Στην πρώτη περίπτωση, τι γνωρίζει ένα άωρο βρέφος περί Πίστεως και Σταυρού; Και στη δεύτερη, ασφαλώς είναι πολύ αργά; Ποιό σταυρό, λοιπόν, εννοεί ο Κύριος;
"Σταυρόν - γράφει ο Θεοφάνης Κεραμεύς - λέγει των της σαρκός θελημάτων την εκούσιον νέκρωσιν και τον υπέρ Αυτού θάνατον" (Ομιλία ΜΑ' στην Κυριακή των Αγίων Πάντων, P.G. 132, 796 Α).
Σταυρικό το πολίτευμα της Εκκλησίας
Η ζωή κάθε ανθρώπου μοιάζει με ταξείδι, με χιλιάδες οδούς και μονοπάτια, που καλούμαστε να περπατήσουμε κάνοντας χρήση του πιό σπουδαίου δώρου που μας χάρισε ο Δημιουργός, της ελευθερίας. Στο ταξείδι αυτό καθ' ένας ελεύθερα κάνει μικρές ή μεγάλες στάσεις, γιά να διδαχθεί, να γνωρίσει, να πράξει. Και τελικά με μόνη περιουσία τις αναμνήσεις και εμπειρία φτάνει στόν προορισμό του πού - αλοίμονο - είναι ο τάφος για το σώμα και η αιωνιότητα γιά την ψυχή.
Ο εν Χριστώ ελεύθερος άνθρωπος έχει ένα και μοναδικό και συγκεκριμένο σκοπό στην παρούσα ζωή. Την ένταξή του στο Σώμα του Χριστού, "ο έστιν η Εκκλησία" κατά τον Απόστολο Παύλο (Κολ. 1, 24). Αυτό πραγματοποιείται εμπειρικά μέσα από την μετοχή του πιστού στο πάθος καί την δόξα του Χριστού. Χωρίς τον Σταυρό δεν υπάρχει Ανάσταση. Χωρίς την μετοχή στο Σταυρό Του, δεν υπάρχει μετοχή στην Ανάστασή Του (πρβλ. Α' Πέτρου 1,11). Αυτός που μετέχει στο Σταυρό και το Πάθος του Χριστού, μετέχει και στην Ανάστασή Του, γι' αυτό και ο Απόστολος Παύλος διακηρύσσει: "Εμοί γαρ το ζην Χριστός και το αποθανείν κέρδος" (Φιλ. 1,21).
Η μετοχή στο Σταυρό του Χριστού, είναι το κριτήριο της γνησιότητας των μαθητών Του. "Το ποτήριο ο εγώ πίνω, πίεσθε" (Μάρκ. 10, 39), δήλωσε ο Κύριος, τονίζοντας την αναγκαιότητα αυτής της εμπειρίας, σαν προϋπόθεση σωτηρίας. Γι' αυτό, όπως γράφει ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος, "η οδός του Θεού σταυρός καθημερινός έστιν. Ουδείς γαρ εν τω ουρανώ ανήλθε μετά ανέσεως" ("Ασκητικά", 1977, σελ. 17).
Το Μυστήριο του Σταυρού συνάπτεται με το Μυστήριο της Εκκλησίας. Ήδη από το εισαγωγικό Μυστήριο του Βαπτίσματος, ο πιστός μετέχει του θανάτου του Χριστού (Ρωμ. 6,3). Η κολυμβήθρα είναι τάφος στον οποίο συντελείται η νέκρωση του "παλαιού ανθρώπου" (Ρωμ. 6,6). Γι' αυτό και στην πρωτοχριστιανική Εκκλησία, η κτιστή κολυμβήθρα είχε σχήμα Σταυρού.
Η συσταύρωση, λοιπόν, του Χριστιανού με τον Χριστό και ο "θάνατός" του γιά την αμαρτία (πρβλ. Ρωμ. 8, 10 και Γαλ. 6, 14), είναι κεντρικό αίτημα της εν Χριστώ ζωής, γι' αυτό και ο Απόστολος Παύλος διακηρύσσει, "νεκρώσατε ουν τα μέλη υμών τα επί της γης" (Κολ. 3, 5).
Οι Άγιοι μιμηταί του Πάθους του Χριστού
Η εμπειρία της Εκκλησίας διδάσκει, ότι μόνον οι Άγιοι υπήρξαν και είναι σε κάθε εποχή γνήσιοι μαθητές του Κυρίου, ως μιμητές του Πάθους και του Σταυρού Του. Όπως γράφει σχετικά ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, "αναρίθμηται ψυχαί ηκολούθησαν εις τα θριαμβευτικά ίχνη των παραδειγμάτων του Κυρίου" ("Γυμνάσματα Πνευματικά", 1971, σελ. 208).
Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος γράφει σχετικά: "Πάντα υπέρ του Λόγου δεχώμεθα, πάθεσι το Πάθος μιμώμεθα, αίματι το αίμα σεμνύνωμεν, επί τον Σταυρόν ανιώμεν πρόθυμοι. Γλυκείς οι ήλοι και ει λίαν οδυνηροί. Το γαρ μετά Χριστόν πάσχειν και υπέρ Χριστού, την μετ' άλλων τρυφάν αιρετώτερον" ("Λόγος εις το Πάσχα", P.G. 36, 656).
Κλασσική παραμένει η διατύπωση του αγίου Γρηγορίου Νύσσης: "Έλαμψεν ο μάρτυς της αληθείας και συνέλαμψαν οι μαρτυρες της μεγάλης οικονομίας. Ηκολούθησαν οι μαθηταί τω Διδασκάλω τοις Κυριακοίς ίχνεσιν οδεύοντες, μετά Χριστόν οι χριστοφόροι" (PG 46, 721 Α).
Στο Δοξαστικό της Λιτής της Ακολουθίας των Αγίων Πάντων, η Εκκλησία ψάλλει: "Πάντες οι Άγιοι των του Χριστού παθημάτων κοινωνοί γεγόνασιν".
Άγιοι σήμερα;
Εφ' όσον, λοιπόν, η Αγιότητα είναι ο προσωπικός Σταυρός κάθε πιστού, τον οποίο ο Ίδιος ο Κύριος καλεί να σηκώσει και να Τον ακολουθήσει, τίθεται το κεφαλαιώδες ερώτημα: "Σ' αυτή την πορεία μου πρός την αγιότητα, υπάρχουν σύγχρονοι Άγιοι γιά να με βοηθήσουν, με την ευχή τους και το παράδειγμά τους;"
"Σύγχρονος Άγιος". Ας δούμε τον Άγιο και την Αγιότητα κάτω από το φως της εποχής μας. Οι ίδιες οι λέξεις παραπέμπουν σε καταστάσεις ξένες προς την εποχή μας και τον "πολιτισμό" μας.
· Ποιός γονέας φιλοδοξεί να κάνει το παιδί του Άγιο;
· Ποιό σχολείο και ποιό εκπαιδευτικό πρόγραμμα καλλιεργεί την αγιότητα ή την προβάλλει σαν όραμα και πρότυπο;
Εφ' όσον το κυριώτερο πρόβλημα της κοινωνίας μας είναι η ανεργία, ο "επιτυχημένος" άνθρωπος της εποχής μας είναι αυτός που βγάζει πολλά χρήματα, που έχει ανέσεις και κοινωνική προβολή.
· Αυτό θέλουν οι γονείς γιά τα παιδιά τους.
· Σ' αυτό αποβλέπει το εκπαιδευτικό μας σύστημα.
· Αυτό καλλιεργούν τα ΜΜΕ.
· Αυτό ονειρεύεται η πλειοψηφία των νέων μας.
Και εφ' όσον είμεθα πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ας δανεισθούμε μία διατύπωση του μεγάλου Σέρβου Θεολόγου του 20ου αι. π. Ιουστίνου Πόποβιτς: "Το πρότυπον του Ευρωπαίου ανθρώπου είναι σκέτος ο άνθρωπος, ενώ του Χριστιανού ο Θεάνθρωπος". Αυτό μας μεταφέρει στην εποχή που οι Χριστιανοί ζούσαν με τους Αγίους, τους οποίους είχαν σαν μέτρο πολιτισμού. "Η Ευρώπη - έγραψε ο π. Ιουστίνος - μετράει την παραγωγή επιστημόνων, η Εκκλησία την "παραγωγή" - ανάδειξη Αγίων". Τώρα την θέση των Αγίων πήραν:
Οι πολιτικοί, οι οποίοι σαν σύγχρονοι Ναβουχοδονόσορες υψώνουν τις "εικόνες" τους και καλούν τους λαούς να τους προσκυνήσουν, με το σκεπτικό "εγώ είμαι ο σωτήρας σας, εγώ με το πρόγραμμά μου θα λύσω όλα σας τα προβλήματα".
Ας θυμηθούμε τον Λένιν που ταριχευμένος στο μαυσωλείο του, στην Κόκκινη Πλατεία της Μόσχας, "ατένιζε" ευχαριστημένος τα εκατομμύρια των πιστών του να περνούν και να τον προσκυνούν, μέχρι που η κατάρρευση του καθεστώτος του έστειλε τον ίδιο στο νεκροταφείο και τα χιλιάδες αγάλματά του για ανακύκλωση.
Ας θυμηθούμε τον κομμουνιστή Δικτάτορα της Ρουμανίας Τσαουσέσκου, πού ξεκίνησε να φτιάξει τα Ανάκτορα του Νέρωνα στο Βουκουρέστι και τελικά εκτελέστηκε με συνοπτικές διαδικασίες, μπροστά στίς τηλεοπτικές κάμερες.
Ας θυμηθούμε τον "Πλανητάρχη" Κλίντον και το παράδειγμα χρηστών ηθών που έδωσε στον Αμερικανικό λαό μοιχεύοντας με την γραμματέα του.
Την θέση των Αγίων πήραν οι ποδοσφαιριστές. Όχι οι αθλητές, διότι σε όλες τις εποχές όλοι οι λαοί τιμούσαν τους αθλητές και ο Απόστολος Παύλος δανείσθηκε από τον κοσμικό αθλητισμό εικόνες για να περιγράψει την πνευματική «εν Χριστώ» άθληση (όπως τον αθλητή, το στέφανο, το στάδιο). Τώρα, τι είδους αθλητισμός είναι το ποδόσφαιρο, ώστε να αξίζουν την ιδιάζουσα θέση που έχουν καταλάβει στην σύγχρονη ζωή όσοι εμπλέκονται σ’ αυτόν, ας αφήσουμε να μας πούν διαπρεπείς κοινωνιολόγοι και ψυχολόγοι.
Την θέση των Αγίων πήραν οι διάφοροι «στάρ», μάλιστα υπάρχουν και σχολές που μπορούν να κάνουν ένα κοινό θνητό «αστέρι», να του δώσουν, δηλαδή, την δυνατότητα να λατρεύεται από τις μάζες και να τους «τα παίρνει χοντρά», όπως συνήθως λέγεται. Και οι Άγιοι; Τι απέγιναν οι Άγιοι; Περιορίσθηκαν στο περιθώριο της ζωής αφού λ.χ.:
· Ο «κολοβωμένος» Παναγιώτης – Τάκης, δεν παραπέμπει στην Παναγία μας ή στον Νεομάρτυρα Παναγιώτη από την Καισάρεια, αλλά παραπέμπει στο πουθενά και το τίποτα.
· Οι σύγχρονοι «Χριστιανοί» εορτάζουν τα γεννέθλιά τους που υποδηλώνουν κοσμικό φρόνημα και όχι την ονομαστική τους εορτή, που παραπέμπει στον προστάτη Άγιο, φύλακα της ζωής και ήρωα της Πίστεως.
Αν μου επιτρέπεται να επιμείνω λίγο σ’ αυτό, γεννέθλια εορτάζουν οι λαοί της Δύσεως (Ευρωπαϊκής και Αμερικανικής), ακριβώς διότι δεν βίωσαν ποτέ το Μυστήριο της Εκκλησίας και οι Άγιοι της Εκκλησίας δεν έχουν θέση και ρόλο στη ζωή τους.
Ακόμη, αν μας ρωτήσει κάποιος «τι είναι Άγιος» (αφού αναζητούμε έναν Άγιο για οδηγητικό πρότυπο στη ζωή μας), θα δώσουμε μάλλον μία λανθασμένη απάντηση. Θα πούμε, «Άγιος είναι αυτός που τηρεί τον Νόμο του Θεού, που δεν κάνει αμαρτίες, ο δίκαιος». Και ίσως προχωρήσουμε λίγο ακόμη και πούμε «αυτός που έχει υπερφυσικές εμπειρίες, που κάνει υπερφυσικές πράξεις, δηλαδή θαύματα».
Αυτή είναι η κοινή αντίληψη για την Αγιότητα, η οποία όμως αν τεθεί κάτω από το φως της Ορθοδόξου Θεολογίας, αποδεικνύεται λανθασμένη.
1. Αν Αγιότητα είναι απλά η τήρηση των εντολών του Θεού, τότε γιατί κατακρίθηκε ο Φαρισαίος και ο νεανίας του Ευαγγελίου «απήλθε λυπούμενος»; Άρα, ο τηρητής μόνο των εντολών του Θεού, δεν μπορεί να ονομασθεί Άγιος.
2. Ο Απόστολος Παύλος συχνά απευθύνει τις Επιστολές του στους «αγίους», δηλαδή στους πιστούς των τοπικών Εκκλησιών. Στην συνέχεια όμως των Επιστολών του κατονομάζει μύρια όσα ηθικά ελαττώματα των Χριστιανών αυτών, τους οποίους και ελέγχει δριμύτατα. Λ.χ. στους Γαλάτες γράφει: «Ει γαρ αλλήλους δάκνετε και κατεσθίετε, βλέπετε μη υπ’ αλλήλων αναλωθήτε». Άρα, ούτε ο απλός πιστός, το απλό μέλος της Εκκλησίας, μπορεί να ονομασθεί Άγιος.
3. Ας έλθουμε στα θαύματα. Οι Άγιοι δεν είναι μάντεις και φακίρηδες για να κάνουν «θαύματα». Υπάρχουν Άγιοι που δεν θαυματούργησαν ποτέ και βεβαίως η Εκκλησία δεν ονόμασε ποτέ τους θαυματοποιούς Αγίους. Γιατί; Διότι τα περισσότερα «θαύματα» τα κάνουν τα πονηρά πνεύματα και τα όργανά τους, για να πλανήσουν τους ανθρώπους. Πως άλλωστε εξηγείται η απάντηση του Χριστού σε κάποιους θαυματοποιους που θα του πουν στη Δευτέρα Παρουσία, «Κύριε, ου τω σω ονόματι προεφητεύσαμεν; και τω σω ονόματι δαιμόνια εξεβάλομεν και τω σω ονόματι δυνάμεις πολλάς εποιήσαμεν; Και τότε ομολογήσω αυτοίς – λέγει ο Κύριος – ότι ουδέποτε έγνων υμάς, αποχωρείτε απ’ εμού πάντες οι εργαζόμενοι την ανομίαν» (Ματθ. 7, 22).
Ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Νεκτάριος κατά τόν 16ο αι. δίδει έναν θεολογικώτατο ορισμό της αγιότητος και του θαύματος. «Τρία θεωροῦνται – λέγει - τά μαρτυροῦντα τήν ἀληθῆ ἐν ἀνθρώποις ἁγιότητα. Πρῶτον Ὀρθοδοξία ἄμωμος, εἶτα ἀρετῶν κατόρθωσις ἁπασῶν - ἐν αἷς ἕπεται ἡ περί τήν Πίστιν μέχρις αἵματος ἀντικατάστασις - καί ἡ παρά Θεοῦ, τέλος, ἐπίδειξις σημείων ὑπερφυῶν καί θαυμάτων. Τό πρῶτον ἐστι καί εἰς σωτηρίαν ἀναγκαιότατον. Τό δεύτερον εἰς ἁγιωσύνης χαρακτῆρα. Ἀλλά καί τό τρίτον ἀναγκαιότατον καὐτό εἰς ἀπόδειξιν». («Πρός τάς προσκομισθείσας θέσεις παρά τῶν ἐν Ἱεροσολύμοις φρατόρων, διά Πέτρου τοῦ αὐτῶν μαϊστορος, Περί τῆς ἀρχῆς τοῦ Πάπα ἀντίρρησις», Ἰάσιο 1682, σελ. 201. Πρβλ. Εὐγενίου Βουλγάρεως, «Πρός Πέτρον Κλαίρκιον - Περί τῶν μετά τό σχίσμα Ἁγίων τῆς Ὀρθοδόξου Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας καί τῶν γονομένων ἐν αὐτῆ θαυμάτων», 1844, σελ. 6).
Τά γνήσια καί αληθινά καί από Θεού θαύματα - δηλαδή – είναι αποδείξεις της γνήσιας και αληθινής και από Θεού αγιότητος. Όπως λέγει χαρακτηριστικά ο Πατριάρχης ΚΠόλεως άγ. Φιλόθεος ο Κόκκινος γιά τον διδάσκαλό του άγ. Γρηγόριο τον Παλαμά, τά θαύματά του τά "τόσον μεγάλα καί πυκνά (τά ὁποῖα) ἡ Θεία Χάρις ὑπέρ φύσιν ἐνεργεῖ", δέν γίνονται "ὡς νομίζει", "διά κέρδος καί αὔξησιν ἐκείνου (τοῦ ἁγ. Παλαμᾶ δηλαδή), ἀλλά τό περισσότερον διά νά δείξη καί νά βεβαιώση (ὁ Θεός) τόν ὀρθόν λόγον τῆς εὐσεβείας, ὅπου ἐπολεμήθη μέν καί ἀκόμα σήμερον παρά ποτέ πολεμεῖται, ἀπό τάς κακάς καί πολυκεφάλους ταύτας αἱρέσεις».
Τα αληθινά θαύματα, δηλαδή, είναι απολύτως συνδεδεμένα μέ την αληθινή αγιότητα και η αληθινή αγιότητα με την αληθινή Πίστη καί Ομολογία. Αν διαταραχθεί αυτή η σειρά των πραγμάτων, αν αφαιρεθεί, δηλαδή, η αληθινή Πίστη, η Ορθοδοξία, τότε έχουμε ψευδή θαύματα, θαύματα όχι από Θεού.
Ο γνωστός Πανεπιστημιακός Καθηγητής Πρωτ. Γ. Μεταλληνός γράφει σχετικά: «Ἁγιοπατερική, συνεχής καί ἀμετάβλητη συνείδηση εἶναι, ὅτι ἡ ἁγιότητα ἀναγνωρίζεται μέ βάση τήν φανέρωσή της ἀπό τόν ἴδιο τόν Θεό, μέσῳ τῆς διενεργείας αὐθεντικῶν θαυμάτων. Αὐτό τό κριτήριο εἶναι ἐκκλησιαστικό, τό ἀσφαλέστερο καί ἐπικρατέστερο στό χῶρο τῆς Ὀρθόδοξης Ἁγιολογίας» (Πρωτ. Γ. Μεταλληνοῦ, «Ἁγιότης Μαρτυρουμένη», Λευκωσία 1989, σελ. 4).
Ὁ ἅγ. Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης σχετικά μέ τήν σχέση θαυμάτων καί ἁγιότητος σημειώνει: «Εἶναι γνώμη τῶν διδασκάλων τῆς Ἐκκλησίας μας, ὅτι τῶν μέν Ὁσίων τά Λείψανα δέν προσκυνοῦνται ὡς ἅγια, ἄν ὁ Θεός δέν ἀποδείξη δι’ αὐτῶν θαύματα ἤ τό ὀλιγώτερον τά τιμήση διά τῆς εὐωδίας, μέ τό νά μήν εἶναι ἀποδεδειγμένα εἰς τούς ἀνθρώ-πους ἡ ἐν κρυπτῶ πίστις καί ἀγάπη αὐτῶν πρός τόν Θεόν. Τῶν δέν Μαρτύρων τά Λείψανα προσκυνοῦνται ὡς ἅγια καί χωρίς θαυμάτων καί εὐωδίας, μέ τό νά γίνεται φανερά εἰς ὅλους διά τῆς ἐμπράκτου ἀποδείξεως τοῦ μαρτυρίου, ἡ εἰς Θεόν τελεία πίστις καί τελεία ἀγάπη αὐτῶν. Τῶν ὁποίων τούτων προηγουμένως καί φανερῶς εὑρισκομένων εἰς τούς Μάρτυρας, ὡς παρακολουθήματα εἶναι πλέον τά θαύματα καί σχεδόν λογίζονται, ὅσον εἰς ἀπόδειξιν, περιττά» («Νέον Μαρτυρολόγιον», σημ. σελ. 24).
Όμως η τέλεση θαυμάτων και από αιρετικούς είναι ένα γεγονός που δεν μπορούμε να το αμφισβητήσουμε, γι’ αυτό ας δούμε τι διδάσκει η Εκκλησία μας σχετικά.
Ὁ ἅγ. Ἀναστάσιος ὁ Σιναϊτης γράφει: "Οὐκοῦν ὁπόταν ἴδης καί δι' αἱρετικῶν καί δι' ἀπίστων τί σημεῖον κατά τι κρῖμα Θεοῦ γενόμενον, μή θαμβηθῆς ἤ σαλευθῆς τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως. Πολλάκις γάρ καί ἡ πίστις τοῦ προσερχομένου ἐστιν ἡ τό σημεῖον ποιήσασα καί ούχ ἡ ἀξία τοῦ ποιήσαντος. Ἔγνωμεν γάρ καί Ἐπίσκοπον αἱρετικόν ἐν Κυζίκῳ τῇ πόλει, τῶν λεγομένων Μακεδονιανῶν τῶν Πνευματομάχων, ὅτι δένδρον ἐλαίας ἐκ τοῦ τόπου ἐν ὦ ἵστατο εἰς ἕτερον τόπον σχήματι εὐχῆς μετήνεγκεν, ὡς σκοτίζον τήν θυρίδα τοῦ ματαίου εὐκτηρίου αὐτοῦ".
Ὁ ἴδιος αἱρετικός Ἐπίσκοπος, συνεχίζει ὁ ἅγ. Ἀναστάσιος, ἔκανε προσευχή πάνω σέ νεκρό καί "παρεσκεύασε τόν νεκρόν δῆθεν λαλῆσαι καί εἰπεῖν πόσον ἦν τό ὀφειλόμενον χρέος τῷ ἐπιδανειστῇ αὐτοῦ". Καί ὅταν ἀπεβίωσε ὁ Ἐπίσκοπος αὐτός, "ἐν τῷ μνήματι αὐτοῦ διάφοροι φαντασίαι καί σημεῖα ἐπετελέσθησαν... Αἱρετικός δέ ποιῶν σημεῖα ἤ προφητεύων, δήλος ἐστίν ὅτι ὑπό δαιμόνων ἐμπαίζεται, καίτοι νομίζει ἐκ Θεοῦ ἐνεργεῖσθαι αὐτῷ τά τοιαῦτα". ("Ὁδηγός Ἀναστασίου Σιναϊτου", σελ. 74 καί 76).
Στο έργο του αγίου Γρηγορίου της Τουρώνης (538 - 594), «Vita Patrum» (Βίοι Πατέρων), διαβάζουμε στο βίο του αγ. Φριάρδου του Έγκλειστου: «Και καθώς θαρραλέα επέμεναν στην προσευχή, ο πειραστής (διάβολος) εμφανίστηκε τη νύχτα στο Διάκονο Σεκουνδέλλο, παίρνοντας τη μορφή του Κυρίου και λέγοντάς του: «Είμαι ο Χριστός στον οποίο προσεύχεσαι κάθε μέρα. Είσαι ήδη άγιος και τ’ όνομά σου είναι γραμμένο στο Βιβλίο της Ζωής. Γι’ αυτό πήγαινε έξω απ’ το νησί και κάνε θεραπείες ανάμεσα στους ανθρώπους». Ο Σεκουνδέλλος, ξεγελασμένος απ’ αυτή την πλάνη, έφυγε απ’ το νησί κι έτσι ακόμα μόλις έβαζε το χέρι του πάνω στους αρρώστους στ’ όνομα του Ιησού Χριστού, αυτοί θεραπεύονταν».
"Τοῦτο τῆς τοῦ διαβόλου μεθοδείας - διδάσκει σχετικῶς ὁ Ἱερός Χρυσόστομος - τῇ ἀληθείᾳ ἀεί παρησάγειν τήν πλάνην, πολλά ἐπιχρωνύντα αὐτή τά ὁμοιώματα, ὥστε εὐκόλως κλέψας τούς εὐεξαπατήτους" ("Ὁμιλία ΜΣΤ' εἰς τό κατά Ματθαῖον Εὐαγγέλιον").
Αν αποκλήσουμε, με έρευνα και μελέτη, την πλάνη και την ενέργεια του διαβόλου, αν πρόκειται, δηλαδή, γιά ένα πραγματικό σημείο - θαύμα, το οποίο όμως επιτελέσθηκε εκτός της Εκκλησίας καί της Πίστεως και της Ομολογίας, τότε ἀσφαλῶς ἰσχύει τό περιεχόμενο στίς Ἀποστολικές Διαταγές: "Εὐδοκεῖ ὁ Θεός ἐπιτελεῖσθαι δυνάμεις ὡς σοφός οἰκονόμος, οὐ τῇ τῶν ἀνθρώπων ἰσχύϊ, ἀλλά τῇ Ἑαυτοῦ βουλήσει" ("Ἀποστολικαί Διαταγαί", βιβλίο Η', σελ. 140).
Μέχρι τώρα δεν δόθηκε απάντηση στο ερώτημα αν υπάρχουν Άγιοι στην εποχή μας και ποιος τελικά είναι Άγιος. Όμως πρέπει να δοθεί μία απάντηση και την απάντηση την δίνει η ίδια η Εκκλησία σε κάθε Θεία Λειτουργία. Όταν ο Λειτουργός μετά τον Καθαγιασμό των Τιμίων Δώρων, υψώνει το Σώμα του Χριστού και εκφωνεί, «τά Άγια τοις Αγίοις», η Εκκλησία απαντά και ομολογεί, «εις Αγιος, εις Κύριος Ιησούς Χριστός, εις δόξαν Θεού Πατρός». Δηλαδή, ένας μόνον είναι Άγιος, ο Χριστός, και εμείς οι αμαρτωλοί καλούμεθα να κοινωνήσουμε της αγιότητάς Του, «εις δόξαν Θεού Πατρός». Αυτό σε καμμία περίπτωση δεν σημαίνει προσεύλευση στην Θεία Κοινωνία των Αχράντων Μυστηρίων, χωρίς την απαραίτητη σωματική και πνευματική προετοιμασία. Σημαίνει, ότι όσο και αν προετοιμασθούμε, δεν γινόμεθα Άγιοι πρίν κοινωνήσουμε – μετάσχουμε της αγιότητος του Χριστού. Η Αγιότητα δεν προηγείται, αλλά έπεται της Θείας Κοινωνίας. Αν είμαστε Άγιοι πριν κοινωνήσουμε, τότε προς τι η κοινωνία – μετοχή στην ευχαριστακή τράπεζα του Χριστού;
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η οσία Μαρία η Αιγυπτία. 46 χρόνια στην έρημο ασκήθηκε σκληρά για να καθαρθεί από τα πάθη της, προετοιμαζόμενη για την μία και μοναδική στιγμή της ζωής της, την Θεία Κοινωνία των Αχράντων του Χριστού Μυστηρίων. Και μόνον αφού κοινώνησε, τελείωσε την ζωή της έχοντας αγιασθεί.
Συμπεράσματα
«Εις Άγιος, εις Κύριος Ιησούς Χριστός, εις δόξαν Θεού Πατρός».
· Άγιος γίνεται κανείς μόνο μέσα στο Σώμα της Εκκλησίας, μετέχοντας στη Πίστη, τηνΟμολολογία και την μυστηριακή Της ζωή και κυρίως στο Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, προετοιμαζόμενος κατάλληλα, όπως η Εκκλησία διατάσσει και προβλέπει, με την άσκηση των αρετών, κάτω από την πνευματική καθοδήγηση και την ποιμαντική ευθύνη εμπείρου Πνευματικού Πατρός.
· Ο προσωπικός αγώνας της Αγιότητας για κάθε πιστό, περιλαμβάνει κόπο και αγώνα. Για άλλους Αγίους ήταν εμβάσανος και αιματηρός. Για άλλους ήταν οι ασκητικοί ιδρώτες και το μαρτύριο της συνειδήσεως. Για άλλους η διακονία του Σώματος της Εκκλησίας από ιεραρχική θέση. Για άλλους η διακονία του ανθρωπίνου πόνου μέσα στην κοινωνία. Κανείς, πάντως, δεν ανήλθε στον ουρανό «μετ’ ανέσεως», όπως διδάσκει ο Αββάς Ισαάκ.
Και εμείς οι σημερινοί πιστοί, οι απλοί, οι αγράμματοι ή ολιγογράμματοι, οι χωρίς παραδείγματα, πως θα βαδίσουμε τον δρόμο της Αγιότητος; Πως θα σηκώσουμε τον προσωπικό μας σταυρό χωρίς Κυρηναίο;
Ας στραφούμε, λοιπόν στους Αγίους μας, ας μελετήσουμε τη ζωή τους, ας πάρουμε από εκεί οδηγητικό παράδειγμα σωτηρίας και ας ζητήσουμε με την προσευχή μας την πρεσβείας τους προς τον Άγιο Θεό. Εἶναι χαρακτηριστικά ὅσα γράφει γιά τούς Ἁγίους ὁ ἅγ. Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος (τό κείμενο σέ μετάφραση):
"Ἡ Ἁγία Τριάδα, περνώντας ἀπ' ὅλους τούς ἀνθρώπους, ἀπό τόν πρῶτο μέχρι τόν τελευταῖο, ἀπό τό κεφάλι μέχρι τά πόδια, τούς ἑνώνει... Οἱ Ἅγιοι σέ κάθε γενιά, ἑνωμένοι μέ αὐτούς πού προηγήθηκαν καί πλήρεις φωτός σάν αὐτούς, γίνονται χρυσή ἁλυσίδα, στήν ὁποία κάθε Ἅγιος εἶναι ἕνας κρίκος πού συνδέεται μέ τόν ἑπόμενο μέ τήν πίστη, τά ἔργα καί τήν ἀγάπη. Ἔτσι μέσα στήν πραγματικότητα τοῦ Ἑνός Θεοῦ, σχηματίζουν μία μοναδική ἁλυσίδα πού δέν μπορεῖ εὔκολα νά σπάσει" (Κεφάλαια Θεολογικά ΙΙΙ, 2 - 4).
Σημαντικά είναι επίσης και όσα γράφει ο Σέρβος αρχιμ. π. Ιουστίνος Πόποβιτς, ο μεγαλύτερος θεολόγος του 20ου αι. «Τι είναι οι Χριστιανοί; Οι Χριστιανοί είναι Χριστοφόροι και επομένως φορείς και κάτοχοι της αιωνίου ζωής. Τούτο δε κατά τό μέτρον της πίστεώς των. Οι Άγιοι είναι οι περισσότερον τέλειοι Χριστιανοί, διότι έχουν αγιασθή είς τον μέγιστον, κατά τό δυνατόν, βαθμόν διά της ασκήσεως της πίστεως εις τον Αναστάντα καί αιωνίως ζώντα Κύριον Ιησούν. Πράγματι, αυτοί είναι οι μοναδικοί και αληθινοί αθάνατοι μέσα εις το ανθρώπινον γένος, διότι με όλον το είναι των ζουν εν τω Αναστάντι και διά τον Αναστάντα Χριστόν και ουδείς θάνατος έχει εξουσίαν επάνω των. Η ζωή των είναι ολόκληρος εκ του Χριστού και δι’ αυτό όλη είναι Χριστο-ζωή. Η αίσθησίς των είναι Χριστο-αίσθησις. Ό,τι είναι ιδικόν των είναι πρώτα του Χριστού και κατόπιν ιδικόν των. Αν είναι η ψυχή, αυτή είναι πρώτα του Χριστού και κατόπιν ιδική των. Αν είναι η ζωή, είναι πρώτα του Χριστού και μετα ιδική των. Εις αυτούς δεν είναι αυτοί, αλλά τά πάντα και εν πάσι Χριστός Κύριος». (Πρβλ. Κολ. 3,11. Γαλ. 2,20. Αγ. Συμεών του Νέου Θεολόγου, «Χριστός τά πάντα αντί πάντων γενήσεται» {Κατήχησις 2}. Αγ. Γρηγορίου του Παλαμά, «Δι’ αυτής γαρ της εν χάριτι ενώσεως, όλος μεν όλοις τοις αξίοις ο Θεός περιχωρεί, όλω δε όλοι περιχωρούσιν ολικώς οι Άγιοι τω Θεώ, όλον αντιλαβόντες εαυτών ο Θεός» {Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων», 3,1,27}).
«Δι’ αυτό και οι «Βίοι των Αγίων» - συνεχίζει ο π. Ιουστίνος – δεν είναι άλλο, παρά η ζωή του Σωτήρος Χριστού, η επαναλαμβανομένη εις κάθε Άγιον, ολίγον ή πολύ, κατά τούτον ή εκείνον τον τρόπον. Ή ακριβέστερον, είναι η ζωή του Χριστού παρατεινομένη διά των Αγίων. Η ζωή του σαρκωθέντος Θεού Λόγου, του θεανθρώπου Ιησού, ο Οποίος δι’ αυτό και έγινε άνθρωπος, δια να μας δώση και μεταδώση ως άνθρωπος την θείαν ζωήν Του. Διά να αγιάση και απαθανατίση και αιωνιοποιήση με την ζωήν Του ως Θεός, την ιδικήν μας ανθρώπινην ζωήν επί της γης. «Ὅ τε ἁγιάζων καί οἱ ἁγιαζόμενοι ἐξ ἑνός πάντες» (Ἑβρ. 2, 11).
«Κάθε Χριστιανός – συνεχίζει ο π. Ιουστίνος – είναι σύσσωμος του Χριστού» (Ἐφ. 3,6) και δι’ αυτό είναι Χριστιανός, διότι ζη την θεανθρωπίνην ζωήν αυτού του σώματος του Χριστού, ως οργανικόν κύτταρόν Του…Ο Χριστιανός είναι άνθρωπος, ο οποίος ζη δια του Χριστού και εν τω Χριστώ. Δια τούτο και αι θείαι εντολαί λέγουν: «Περιπατείτε αξίως του Κυρίου» (Κολ. 1,10)… «Αξίως του Ευαγγελίου του Χριστού πολιτεύεσθε» (Φιλ. 1,27). «Κατά τόν καλέσαντα υμάς Άγιον και αυτοί άγιοι εν πάση αναστροφή γενήθητε (Α’ Πέτρου 1, 25) καί «Άγιοι γίνεσθε, ότι εγώ Άγιος ειμί» (Α’ Πέτρου 1,16)…Οι Χριστιανοί είναι κατά την κλήσιν των Άγιοι» (αρχιμ. Ιουστίνου Πόποβιτς, «Άνθρωπος καί Θεάνθρωπος», σελ. 82 – 83).
